Tóm Tắt Lý Thuyết Hóa 12 Bài Phản Ứng Thủy Phân Lipit

Bài viết dưới đây nhằm tóm tắt lý thuyết hóa 12 bài phản ứng thủy phân lipit .Bài viết  giúp các bạn có những kiến thức hay về phần phản ứng thủy phân lipit. Trong bài viết gồm 3 phần chính: tóm tắt  phương pháp giải, ví dụ vận dụng, bài tập vận dụng và có hướng dẫn giải chi tiết. Kiến thức phần này rất quan trọng đối với các bạn chuẩn bị thi thpt quốc gia. Hãy chú ý xem kĩ nhé .

1. Phương pháp giải các bài toán phản ứng thủy phân trong môi trường axit

Trong công nghiệp, phản ứng trên được tiến hành trong nồi hấp ở 220℃ và 25 atm.

2. Phương pháp giải các bài toán với phản ứng xà phòng hóa

Khi đun nóng với dung dịch kiềm (NaOH hoặc KOH) thì tạo ra glixerol và hỗn hợp muối của các axit béo. 

Phản ứng của chất béo với dung dịch kiềm được gọi là phản ứng xà phòng hóa. Phản ứng xà phòng hóa xảy ra nhanh hơn phản ứng thủy phân trong môi trường axit và không thuận nghịch.

- Chỉ số xà phòng hóa: là số mg KOH dùng để xà phòng hóa hoàn toàn 1 gam lipit (tức là để trung hòa axit sinh ra từ sự thủy phân 1 gam lipit).

- Chỉ số axit: số mg KOH dùng để trung hòa axit tự do có trong 1 mg lipit.

II. Tóm tắt lý thuyết hóa 12: Tổng hợp ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Xà phòng hóa tristearin ta sẽ thu được sản phẩm như sau:

A. C₁₅H₃₁COONa và etanol.

B. C₁₇H₃₅COOH và glixerol.

C. C₁₅H₃₁COOH và glixerol.

D. C₁₇H₃₅COONa và glixerol.

Giải

Đáp án D

PTHH: (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃

⇒ sản phẩm thu được sau phản ứng sẽ là:C₁₇H₃₅COONa và glixerol.

Ví dụ 2: Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng tristearin (còn 11% tạp chất trơ bị loại bỏ trong quá trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn xà phòng chứa 72% khối lượng natri stearate.

Giải

Trong 1 tấn xà phòng có72% khối lượng natri stearate.

⇒ mC₁₇H₃₅COONa = 720kg

Khối lượng chất béo là :  kg

Ví dụ 3: Xà phòng hóa hoàn toàn 17,24g chất béo cần vừa đủ 0,06mol NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được khối lượng xà phòng là

A. 17,80g                        B. 18,24g

C. 16,68g                        D. 18,38g

Giải

Đáp án A

Phản ứng: (RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

BTKL: m_{xà phòng} = 17,24 + 0,06.40 – 0,02.92 = 17,8g

III. Tóm tắt lý thuyết hóa 12: Tổng hợp bài tập vận dụng

Câu 1. Trong các phát biểu sau, phát biểu nào sau đây sai ?

A. Chất béo là trieste của glixerol với các axit monocacboxylic

B. Chất béo chứa chủ yếu các gốc no của axit thường là chất rắn ở nhiệt độ phòng

C. Chất béo chứa chủ yếu các gốc không no của axit thường là chất lỏng ở nhiệt độ phòng và được gọi là dầu

D. Phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm là phản ứng thuận nghịch

Câu 2. Khi đun nóng chất béo với dung dịch H₂SO₄ loãng thu được

A. Glixerol và axit cacboxylic.

B. Glixerol và muối của axit béo.

C. Glixerol và muối của axit cacboxylic.

D. Glixerol và axit béo

Câu 3. Thủy phân glixerol tristearat (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ cần dùng 1,2 kg NaOH. Biết hiệu suất phản ứng là 80%. Khối lượng glixerol thu được là:

A. 8,100kg

B. 0.750 kg

C. 0,736 kg

D. 6,900 kg

Câu 4. Phản ứng nào sau đây dùng để điều chế xà phòng?

A. Đun nóng axit béo với dung dịch kiềm.

B. Đun nóng chất béo với dung dịch kiềm.

C. Đun nóng glixerol cùng với axit béo.

D. Cả A, B đều đúng.

Câu 5. Khi xà phòng hóa tripanmitin ta thu được những chất nào:

A. C₁₅H₃₁COONa và etanol.

B. C₁₇H₃₅COOH và glixerol.

C. C₁₅H₃₁COONa và glixerol.

D. C₁₇H₃₅COONa và glixerol.

Câu 6. Xà phòng hoá hoàn toàn m gam lipit A bằng 200 gam dung dịch NaOH 8% sau phản ứng thu được 9,2 gam glixerol và 94,6 gam chất rắn khan. Công thức cấu tạo của chất  A là :

A. (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅.

B. (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅.

C. (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅.x

D. (C₁₇H₃₁COO)₃C₃H₅.

IV. Hướng dẫn giải chi tiết 

Câu 1:

Phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm là phản ứng xà phòng hóa, xảy ra nhanh hơn phản ứng thủy phân trong môi trường axit và không thuận nghịch

Câu 2:

Đun nóng chất béo với dung dịch H₂SO₄ loãng thu được glixerol và axit béo : phản ứng thủy phân trong môi trường axit.

Câu 3:

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃ (1)

Ta có: n_NaOH = = 0,03 (kmol)

Từ (1) ⇒ n_C3H5(OH)3 = n_NaOH = 0,01 (kmol)

⇒m_C3H5(OH)3 = 0,01 . 92 = 0,92 (kg)

Vì H = 80% ⇒ m_{C3H5(OH)3 (thực tế)} = 0,92 . 80/100 = 0,736 (kg)

Câu 4:

Xà phòng là muối của natri của các axit béo (RCOONa).

Đun axit béo với kiềm thì ta được : RCOOH + NaOH → RCOONa + H₂O.

Đun chất béo với kiềm thì ta được: C₃H₅(OOCR)₃ + 3NaOH → C₃H₅(OH)₃ + 3RCOONa.

Câu 5:

Tripanmitin : (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₅H₃₁COONa + C₃H₅(OH)₃

Câu 6:

Đặt công thức trung bình của lipit X là C₃H₅(OOCR)₃.

C₃H₅(OOCR)₃ + 3NaOH → C₃H₅(OH)₃ + 3RCOONa (1)

Theo giả thiết ta có

⇒ n_NaOH = 0,3 mol

Do đó trong 94,6 gam chất rắn có 0,1 mol NaOH dư và 0,3 mol RCOONa.

⇒ 0,1.40 + (R+67).0,3 = 94,6 ⇒ R = 235 ⇒ R là: C₁₇H₃₁–

Vậy là bạn đã cùng Kiến xem xong bài viết tóm tắt lý thuyết hóa 12 phần phản ứng thủy phân lipit do kiến biên soạn. Bài viết nhằm giúp các bạn có thêm nhiều phương pháp giải hay và nhanh, tóm tắt được 1 số bài tập và lý thuyết nhỏ trong từng câu và từng bài tập. Mong rằng các bạn hãy làm đi làm lại để cho bản thân có thêm nhiều kỹ năng nhé